بافت ظروف حصیری

بافت ظروف، زیر اندازها و ملزومات اولیه زندگی از الیاف و ساقه ی گیاهان از جمله کهن ترین هنرهای سنتی در جهان به شمار می رود. به گونه ای که برخی پژوهش گران قدمت آن را بیشتر از ظروف سفالی می دانند. این هنر در بسیاری از استان های ایران از جمله هرمزگان، بوشهر، سیستان و بلوچستان، خوزستان، گیلان و ... با استفاده از ساقه یا الیاف درختان مختلف و با نام های متفاوتی تولید می شود. در زیر به نمونه هایی از آن اشاره می شود: ترکه بافی: ساقه و پوست گیاهانی همچون درخت آلبالو و بید در ترکه بافی به ­کار می­رود و برای ساخت سبد، زنبیل، کلاهک آباژور، حباب چراغ و ... استفاده می­ شود.

در بافت این مصنوعات از ترکه ­های نورس و تازه استفاده می­شود. استان گیلان و قزوین از مراکز مهم تولید این مصنوعات می­باشند. حصیربافی: این هنر در اکثر نقاط روستایی ایران، خصوصا در مناطق نزدیک به دریا و رودخانه رواج دارد، زیرا ماده اولیه­ ی حصیربافی را گیاهان خودرو حاشیه­ ی مرداب و رودخانه­ ها تشکیل می­ دهند. در بسیاری از مناطق نیز از ساقه­ ی گندم، جو وبرنج برای بافت حصیر استفاده می ­شود. شیوه ­ی کار به این صورت است که ابتدا ساقه ­های مناسب و هماهنگ از نظر قطر را جدا کرده و در آب خیس می کنند. سپس سه تا پنج ساقه را در کنار یکدیگر قرارداده و به ­کمک ساقه­ ی دیگری که به دور آن پیچیده می­ شود آن را به ­هم می­بافند و اشیایی همچون زنبیل، کیف، جای نان با میوه، زیرانداز، دیوارکوب و ... تولید می­ نمایند. گاه بسته به سفارش حصیر را رنگ آمیزی نموده و به­ کار می­برند. در بعضی از شهرها مانند بیرجند بر روی تولیدات حصیری با نخ­ های رنگارنگ گلدوزی می ­شود. 

مروار بافی: مُرواربافی به کمک ترکه­ های باریک که مُروار نامیده­ می­ شوند بافته می ­شود و از آن در ساخت مصنوعاتی مانند سبد، ظرف میوه، کلاهک آباژور، حباب چراغ و اشیایی از این دست استفاده می­ شود. مرواربافی در استان­ های مازندران، گیلان، همدان و خوزستان رایج است. کپوبافی: یکی از رشته­ های بومی استان خوزستان محصولی به نام “کپو” است که با پیچش ساقه­ های مرکزی و جوان نخل به­ دور ساقه­ های کرتک شکل می­گیرد و با کامواهای الوان منقوش می­ گردد. 

کرتک نوعی گیاه خودرو است که در حاشیه­ ی نهرها و رودخانه‌ها و دشت ­های منطقه ­ی مزبور به­ وفور یافت می‌شود. مهم­ترین مرکز بافت کپو دهستان شهیون واقع در شهرستان دزفول بوده و معمولاً به­ شکل سبدهای در دار و سینی در اندازه ­های مختلف به­ صورت رنگی و ساده بافته می­ شود. ارغوان بافی: ارغوان نوعی محصول حصیری بوده و برای بافت آن از ساقه­ ی درخت ارغوان استفاده می­ شود. این درخت در طرقبه، واقع در بیست کیلومتری مشهد، فراوان بوده و ارغوان بافی از تولیدات آن منطقه می باشد. این محصولات دارای استحکام زیادی می­ باشند و قبل از رواج پلاستیک بسیار پرکاربرد بوده ­اند. تولید این محصول در استان کردستان، منطقه ی اورامانات نیز رایج است.